Sakramenty

I. CHRZEST ŚWIETY

1. Znaczenie Sakramentu

Chrzest święty jest pierwszym sakramentem, jakiego udziela się w Kościele katolickim. Można powiedzieć, że jest on niejako „bramą” prowadzącą do przyjmowania innych sakramentów. Bez ważnie udzielonego chrztu nie można przyjąć ważnie żadnego innego sakramentu. Jest to sakrament, którego udziela się tylko raz w życiu. Pozostawia on na ochrzczonym niezatarte znamię, dlatego chrztu świętego nie można po jego udzieleniu odwołać ani unieważnić. Na zawsze pozostaje się osobą ochrzczoną. Stąd decyzja o chrzcie świętym, którą zazwyczaj podejmują rodzice małego dziecka, jest bardzo odpowiedzialna. Przez swoją decyzję rodzice wprowadzają dziecko we wspólnotę ochrzczonych. Muszą zatem zdawać sobie sprawę z powagi wydarzenia i konsekwencji jakie z niego wynikają. Chrzest jest „zanurzeniem” w Chrystusa – w moc Jego śmierci i zmartwychwstania, przez które pokonał śmierć i grzech. Dla podkreślenia związku Chrztu ze zmartwychwstaniem Jezusa, zazwyczaj udziela się go w niedzielę. Sakrament Chrztu jest też aktem przyjęcia do wspólnoty Kościoła, dlatego zazwyczaj odbywa się podczas parafialnej Mszy świętej.

2. Formalności

– Rodzice dziecka przychodzą do kancelarii parafialnej uzgodnić termin chrztu. Należy mieć ze sobą odpis skrócony aktu urodzenia dziecka oraz znać dane rodziców chrzestnych (wiek i adres zamieszkania). W kancelarii ksiądz spisuje akt chrztu. Otrzymujemy też kartki do spowiedzi dla rodziców i chrzestnych.
– Rodzice dziecka powinni mieć ślub kościelny. Jeśli jest inaczej, są zobowiązani do wybrania rodziców chrzestnych, którzy mają ślub i regularnie uczestniczą w życiu Kościoła;
– Rodzice dziecka wraz z rodzicami chrzestnymi z terenu naszej parafii, są zobowiązani do wzięcia udziału w konferencji chrzcielnej;
– Sakrament chrztu, tak jak i inne sakramenty, przyjmuje się zasadniczo we własnej parafii – w miejscu zamieszkania. Jeżeli rodzice z ważnych powodów chcą ochrzcić dziecko w innej parafii, muszą się postarać o zgodę z parafii zamieszkania.
– W dniu chrztu rodzice i chrzestni przychodzą do zakrystii ok. 30 min. przed rozpoczęciem nabożeństwa, aby podpisać akt chrztu. Przynoszą ze sobą kartki podpisane przez księdza przy spowiedzi. Najpóźniej w tym czasie chrzestni powinni dostarczyć także zaświadczenia ze swoich parafii, że są praktykującymi katolikami i mogą pełnić tę funkcję.
– Do obrzędów sakramentu należy przygotować symboliczną białą szatkę oraz świecę.

3. Chrzestni

„Chrzestni mają obowiązek pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki”. (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 872)

Do godności chrzestnego/chrzestnej może być dopuszczona osoba wyznania katolickiego, która:

– przyjęła już chrzest, bierzmowanie i Eucharystię,
– ma co najmniej ukończone 16 lat,
– prowadzi życie zgodne z zasadami chrześcijańskiej wiary, a w szczególności korzysta z sakramentów świętych. (por. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 874)

Należy więc z roztropnością wybierać osoby, które poprosimy o pełnienie tej roli i nie prosić o to osób „niepraktykujących”, ale takie, które będą dla dziecka wzorem życia zgodnego z wiarą. Natomiast ci, którzy zostali poproszeni, a wiedzą, że nie spełniają wyżej wymienionych warunków, powinni z szacunkiem odmówić.

Jeśli chrzestni mieszkają w innej parafii niż jest udzielany chrzest, powinni poprosić w swojej parafii o zaświadczenie, że mogą pełnić funkcję „Rodziców Chrzestnych”.

II. SAKRAMENT POKUTY i POJEDNANIA

Jest to akt marnotrawnego syna, który wraca do Ojca i zostaje przez niego powitany pocałunkiem pokoju; akt lojalności i odwagi; akt zawierzenia siebie samego miłosierdziu, które przebacza. Zrozumiałe jest więc, dlaczego wyznanie grzechów winno być zwyczajnie indywidualne, a nie zbiorowe, tak jak grzech jest faktem głęboko osobistym. Równocześnie jednak to wyznanie wyrywa niejako grzech z tajników serca, a zatem z czysto prywatnego kręgu jednostki, uwydatniając również jego charakter społeczny, gdyż poprzez szafarza Pokuty sama Wspólnota kościelna, zraniona przez grzech, przyjmuje na nowo skruszonego grzesznika, który otrzymał przebaczenie. (Jan Paweł II, Reconciliatio et paenitentia, 31)

Aby powrót do Boga rzeczywiście się dokonał, niezbędne jest spełnienie pięciu warunków:

1. Rachunek sumienia

Poddajemy wewnętrznej ocenie nasze myśli, słowa i czyny z czasu od ostatniej spowiedzi lub dłuższego. Staramy się w świetle sumienia spojrzeć na swoje obowiązki wobec Boga i drugiego człowieka. Pomagają nam w tym przykazania Boże i kościelne, lista siedmiu grzechów głównych itp. Warto uświadomić sobie nie tylko fakt poszczególnych grzechów, ale także ich przyczyny oraz skutki naszego postępowania.

Cenną pomocą są gotowe teksty rachunków sumienia. Musimy jednak pamiętać o wyborze rachunku odpowiedniego dla naszego wieku i stanu.

2. Żal za grzechy

Widząc swoje wykroczenia przeciwko Bożym przykazaniom uznajemy je za rzeczywiście złe. Dokonuje się to przez stwierdzenie ich złych skutków, dostrzeżenie krzywdy wyrządzonej sobie i bliźnim oraz zniewagi wobec Boga. Lub przynajmniej przez uznanie autorytetu Kościoła, który na podstawie nauki Ewangelii pewne czyny określa jako złe i grzeszne.

Żal jest prawdziwy, gdy prowadzi do odrzucenia wszystkich grzechów z miłości do Boga lub przynajmniej z obawy przed Bożą karą.

3. Postanowienie poprawy

Postanawiamy nie popełniać już więcej grzechów, które przypomnieliśmy sobie w rachunku sumienia, oraz unikać okazji do grzechu. Warto konkretyzować swoją wolę poprawy przez podejmowanie szczegółowych postanowień pracy nad określonymi wadami.

Jeśli jakiś grzech jest dla nas nałogiem, bierzemy pod uwagę, że całkowite zerwanie z nim może być niemożliwe. Jednak w ramach postanowienia podejmujemy konkretne kroki dla ograniczenia popełniania tego grzechu. Jednocześnie modlimy się o Bożą pomoc w zupełnym uwolnieniu się od niego.

Postanowienie to nie tylko wola, ale także czyny. Nie ma szczerego postanowienia poprawy osoba, która nie podporządkowuje mu swojego życia. (Np. ktoś, kto spowiada się z grzechu cudzołóstwa, a jednocześnie trwa w związku cudzołożnym i nie zamierza go zerwać, nie ma prawdziwego postanowienia poprawy i nie może uzyskać rozgrzeszenia.)

4. Spowiedź

Spowiedź jest formalnym przypieczętowaniem naszego aktu nawrócenia i skorzystaniem z mocy odpuszczania grzechów powierzonej przez Boga Kościołowi. Trzeba pamiętać, że bez szczerego żalu, szczerego postanowienia poprawy i szczerego wyznania grzechów, spowiedź jest nieważna, niezależnie od słów wypowiedzianych przez kapłana. Odpuszczenia grzechów dokonuje bowiem sam Bóg, który zna nasze sumienie i wie, czy nawracamy się do Niego, czy nie.

Jesteśmy zobowiązani do wyznania wszystkich grzechów ciężkich i ich liczby. Należy także podać okoliczności, które mogły sprawić, że jakiś grzech w danej sytuacji stał się cięższy lub lżejszy. Możemy też wyznać grzechy powszednie, zwłaszcza takie, które najczęściej się powtarzają lub najbardziej wpływają na nasze życie.

5. Zadośćuczynienie

Pokuta wyznaczona przez spowiednika nie jest karą za grzechy, ani odliczoną „ceną”. Raczej należy ją traktować jako „lekarstwo duszy”. Jest kolejnym krokiem w naszym powrocie do Boga; ma nam pomóc w wyrażeniu skruchy i umocnić postanowienie poprawy. Należy wypełnić ją jak najszybciej po spowiedzi, okazując w ten sposób posłuszeństwo i wolę współpracy z łaską Bożą.

Jeśli zdarzy się zapomnieć, jaka była zadana pokuta, należy odmówić inną modlitwę i wyznać to na następnej spowiedzi. Jeżeli z jakichś powodów do kolejnej spowiedzi w ogóle nie odmówiliśmy pokuty, należy powiedzieć o tym spowiednikowi i dopełnić tego obowiązku później.

Zadośćuczynienie to także naprawienie szkód, jakie wyrządziliśmy poprzez swój grzech. Najprostszym przykładem jest tutaj zwrócenie rzeczy skradzionej. Jeśli nie da się tego uczynić w tak bezpośredni sposób, warto zastanowić się, jakim dobrem moglibyśmy wynagrodzić wyrządzone zło. (Np. jeśli spowiadamy się z grzechu oszczerstwa, należy, jeśli to możliwe, odwołać rzucone oszczerstwo; jeśli naszym grzechem było obmawianie jakiejś osoby, zadośćuczynieniem może być mówienie dobrych rzeczy na jej temat.)

W NASZEJ PARAFII jest możliwość przystąpienia do spowiedzi 30 minut przed każdą Mszą świętą. Dodatkowo w każdy pierwszy piątek miesiąca.

III. SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH

Sakrament namaszczenia chorych jest przeznaczony dla osób ciężko chorych i starszych. Można przyjmować go wielokrotnie, nie tylko w sytuacji zagrożenia życia.

Skutki specjalnej łaski sakramentu namaszczenia chorych są następujące:

– zjednoczenie chorego z Męką Chrystusa dla jego własnego dobra oraz dla dobra całego Kościoła;
– umocnienie, pokój i odwaga, by przyjmować po chrześcijańsku cierpienia choroby i starości;
– przebaczenie grzechów, jeśli chory nie mógł go otrzymać przez sakrament pokuty;
– powrót do zdrowia, jeśli to służy dobru duchowemu;
– przygotowanie na przejście do życia wiecznego. (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1532).

IV. SAKRAMENT MAŁŻEŃSTWA

Powołanie do małżeństwa jest wpisane w samą naturę mężczyzny i kobiety, którzy wyszli z ręki Stwórcy. Małżeństwo nie jest instytucją czysto ludzką, chociaż w ciągu wieków mogło ulegać licznym zmianom w różnych kulturach. (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1603).

Co to jest ślub konkordatowy?

Przed podpisaniem konkordatu (umowy między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską) zawierało się oddzielnie sakrament małżeństwa i związek cywilny. Teraz jest jeden ślub – w kościele, który jest jednocześnie sakramentem i związkiem cywilnym. To właśnie ślub konkordatowy.

1. Formalności

Termin ślubu trzeba zarezerwować w kancelarii parafialnej, najlepiej z dużym wyprzedzeniem. Zwyczajnym miejscem zawierania małżeństwa jest parafia zarówno narzeczonej, jak i narzeczonego.

Należy zaplanować udział w kursie przedmałżeńskim, który może potrwać kilka tygodni.

Na trzy miesiące przed ślubem należy udać się do Urzędu Stanu Cywilnego i pobrać zaświadczenie o braku przeszkód prawnych do zawarcia małżeństwa. Ten dokument jest ważny przez trzy miesiące.

Narzeczeni przychodzą do kancelarii parafialnej (w parafii ślubu), mając ze sobą:

– dokumenty z USC,
– świadectwa chrztu i bierzmowania (jeśli chrzest był udzielany w innej parafii),
– zaświadczenie o ukończeniu kursu przedmałżeńskiego.

Następuje spisanie tzw. protokołu przedmałżeńskiego i wpisanie narzeczonych do księgi zapowiedzi przedślubnych. Te zapowiedzi zostaną podane do publicznej wiadomości w najbliższe trzy niedziele. Ksiądz wydaje także prośbę o wygłoszenie zapowiedzi w parafii drugiego z narzeczonych.

W odpowiednim czasie narzeczeni dwa razy przystępują do spowiedzi (zazwyczaj: po zgłoszeniu zapowiedzi i w ostatnich dniach przed ślubem). Osoby żyjące w konkubinacie mogą przystąpić do spowiedzi tylko jeden raz tuż przed ślubem, ze względu na przeszkodę kanoniczną. Należy na początku powiedzieć spowiednikowi, że jest to spowiedź przedślubna, a po spowiedzi poprosić o podpis.

Po wygłoszeniu zapowiedzi i odebraniu stosownego zaświadczenia z drugiej parafii narzeczeni ponownie przychodzą do kancelarii na około dwa tygodnie przed ślubem. Następuje spisanie aktu małżeństwa. Trzeba wtedy znać dane świadków (nazwisko, wiek, dokładny adres).

Narzeczeni i świadkowie w wyznaczonym czasie przychodzą do zakrystii, aby podpisać dokumenty kościelne i cywilne.

W ciągu kolejnych pięciu dni parafia ślubu powiadamia USC o zawartym małżeństwie, które wtedy uzyskuje skutki cywilno-prawne. Wysyła także zawiadomienie o zawartym małżeństwie do parafii chrztu narzeczonych, aby dokonać adnotacji w aktach chrztu.

V. SAKRAMENT NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII

Eucharystia nie jest tylko przypomnieniem Ostatniej Wieczerzy. Wierzymy, że Duch Święty rzeczywiście przemienia chleb i wino w Ciało i Krew Chrystusa, choć nie zmienia się ich zewnętrzna postać. Ciało i Krew są ofiarowywane Bogu Ojcu; jest to uobecnienie ofiary złożonej przez Jezusa na krzyżu. Msza święta jest więc uczestnictwem w śmierci Chrystusa, a także w Jego zmartwychwstaniu. Nawet wtedy, gdy Eucharystia jest celebrowana na małym ołtarzu wiejskiego kościoła, jest ona wciąż poniekąd sprawowana na ołtarzu świata. Jednoczy niebo z ziemią. Zawiera w sobie i przenika całe stworzenie. Syn Boży stał się człowiekiem, aby w najwyższym akcie uwielbienia przywrócić całe stworzenie Temu, który je uczynił z niczego. (…) Czyni to przez posługę kapłańską Kościoła, na chwałę Najświętszej Trójcy. Doprawdy jest to mysterium fidei, dokonujące się w Eucharystii: świat, który wyszedł z rąk Boga Stwórcy, wraca do Niego odkupiony przez Chrystusa. (Jan Paweł II, Ecclesia de Eucharistia, 8).

Pierwsza Komunia Święta to moment, kiedy człowiek po raz pierwszy w pełni uczestniczy w Eucharystii. Przygotowanie do I Komunii Świętej rozpoczyna się każdorazowo na początku roku szkolnego i obejmuje dzieci naszej parafii z klas szkoły podstawowej. Odbywa się ono w ramach wyznaczonych Mszy Świętych i spotkań.

VI. SAKRAMENT BIERZMOWANIA

1. ETAPY PRZYGOTOWANIA DO BIERZMOWANIA:

Przygotowanie do bierzmowania składa się z trzech etapów: przygotowania dalszego, bliższego i bezpośredniego.

– Przygotowanie dalsze dokonuje się od wczesnego dzieciństwa w rodzinie, następnie poprzez udział w lekcjach religii (katechezie) w szkole a także w katechezie parafialnej przygotowującej do sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

– Ważnym etapem przygotowania bliższego jest udział w nauczaniu religii (katechezie szkolnej) oraz w katechezie parafialnej. Kandydat do bierzmowania powinien zatem regularnie uczęszczać na lekcje religii w szkole lub w innym środowisku, w którym pobiera naukę, a także uczestniczyć w życiu Kościoła przez udział niedzielnej i świątecznej Mszy św. oraz w nabożeństwach. Duszpasterz odpowiedzialny za przygotowanie bezpośrednie powinien mieć przekonanie, że każdy kandydat spełnia te warunki. W sytuacjach wątpliwych należy uzyskać stosowną opinię od nauczyciela religii.

– Przygotowanie bezpośrednie dokonuje się w dalszym ciągu poprzez udział w katechezie szkolnej i parafialnej poprzedzającej przyjęcie bierzmowania. Ten ostatni etap przygotowania bliższego powinien mieć jednak przede wszystkim charakter duchowy i polegać na udziale kandydata w systematycznych spotkaniach formacyjnych w parafii, celebracjach liturgicznych, a także rekolekcjach lub dniach skupienia. Optymalnym czasem trwania przygotowania bliższego i bezpośredniego do bierzmowania są trzy lata (dawniej VI-VII-VIII klasa). Obecnie przygotowanie do bierzmowania odbywa się w cyklu trzech lat Gimnazjum. Przyjęcie sakramentu bierzmowania dokonuje się najwcześniej na zakończenie klasy III. Kandydat powinien przystąpić do sakramentu bierzmowania w stanie łaski uświęcającej, czyli przyjąć sakrament pokuty i pojednania (por. KKK 1310).

2.  ŚWIADEK BIERZMOWANIA

Kan. 893 KODEKSU PRAWA KANONICZNEGO mówi krótko: „Ten może spełniać zadanie świadka, kto wypełnia warunki określone w kan. 874”. Te zaś są warunkami stawianymi osobom mającym wypełniać zadania rodziców chrzestnych: mają to być katolicy, który przyjęli już sakramenty Najświętszej Eucharystii i bierzmowania oraz prowadzą życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką mają pełnić; ukończyła 16 lat (chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek albo proboszcz lub szafarz zdecydował się dopuścić wyjątek). Podobnie jak rodzicami chrzestnymi nie mogą być ojciec lub matka przyjmującego chrzest, tak też świadkami bierzmowania nie mogą być rodzice przyjmującego bierzmowanie. Rodzice mogą natomiast przedstawić swe dzieci szafarzowi podczas liturgii sakramentu bierzmowania (por. odpowiedź Kongregacji ds. Sakramentów i Kultu Bożego w: „Notitiae” 20 /1984/, nr 211, s. 86). Prawo kościelne jednak wyraźnie zachęca do tego, aby świadkiem bierzmowania był ktoś z chrzestnych bierzmowanego (kan. 893 KPK).Na temat zadań świadka bierzmowania wypowiada się kan. 892 KPK. Według tej normy świadek bierzmowania ma troszczyć się, „ażeby bierzmowany postępował jako prawdziwy świadek Chrystusa i wiernie wypełniał obowiązki związane z tym sakramentem”. Warto zauważyć, że w wersji łacińskiej Kodeksu zarówno chrzestni, jak i świadkowie bierzmowania określeni zostali tym samym słowem patrini. Słowo to podpowiada nam, że zadanie świadka bierzmowania nie ogranicza się jedynie do zaświadczenia o tym wydarzeniu, jak jest np. w przypadku świadka zawarcia małżeństwa. Misja świadka bierzmowania jest o wiele szersza i w pewnym sensie uzupełnia zadania rodziców bierzmowanego. Świadek bierzmowania jest reprezentantem wspólnoty Kościoła i poręczycielem przyjmowanego sakramentu. Ma być dla bierzmowanego wzorem życia zgodnego z wyznawaną wiarą. Nie mogą pełnić tej funkcji osoby żyjące w konkubinacie i nie są w łączności z Kościołem Katolickim,